آرشيو تصاوير  «

نکتۀ بهداشتی ماه  «

نسخه فابل چاپ اين مقاله  «

بازگشت به فهرست مقالات  «

 

عـقيده ای شايـع در بيـن مردم وجود دارد كه بر اساس آن متعاقب هر زايمان يك دندان از بيـن می رود، در حاليكه حاملگی هيچ تأثير مستقيمی بر روی از دست رفتن دندانها نداشته و اين ادعا هيچگونه پايه و اساس علمـی ندارد اما وجود يكسری از عـوامـل می تواند موجب سرعت بخشيدن به پيشرفت بيماری حاضر يا فاكتوری مستعد كننده برای شروع بيماری جديد محسوب گردد. در دوران حاملگی يكسری تغييرات فيزيولوژيك از قبيل افزايش حجم خون، افـزايش حجـم پلاسما، افزايش تقـاضای آهن، خستگی پذيری و تغييـرات هـورمونی اتفاق می افـتد كه ايـن تغييرات سبب افزايش حجم لثه میشود. این افزايش حجم می تواند به صورت موضعی يا منتشر باشد.

مادران معمولاً ‌در دوران حاملگی تمايل زيادی به خوردن مواد قندی و شيرينی پيدا می كنند و از طرفی به علت خستگی و حالت تهوعی که در مراحل اوليه حاملگی به خانمهای حامله دست می دهد، در رعـايت بهـداشت دهـان و دندان سهل انـگاری می كنند و اين عوامل يعنی مصرف زيادتر مواد قندی و عدم رعايت بهداشت صحيح سبب می شود كه پوسيدگيهايی كه از قبل در دندانها بوده است، سـير پيشرفت سريعتری به خود بگيرند و طبيعتاً دندانهای سالم هم با اين شرايط  خيلی سريـع دچار پوسيدگی می شوند. روی اين اصل اينگـونه می پنـدارند كه حاملگـی عاملی است كه دندان را فاسد و خراب می كند در صورتی كه همچنانكه قبلاً گفته شد اين گونه نبوده و این عدم رعايت بهداشت است كه سبب به وجود آمدن پوسيدگی دندانی و متعاقب آن درد و ناراحتی می گردد.

 

 

* * * * *

 

 

بسياری از خانمها در دوران بارداری با دردهای شديد به دندانپزشكان مراجعه می كنند و خواستار كشيدن دندان يا درمان آن می شوند ولی با توجه با تغييرات حاصل شده كه قبلاً هم اشاره شد يكسری محدوديتهايی برای درمان اين بيماران وجود دارد و ارائه خدمات دندانپزشكی را فقط تحت بعضی از شرايط می توان انجام داد.

در سه ماهه اول حاملگی كه مرحله تكثير يا اندام زائی جنين است، خطرات تراتـوژنيك (ایـجاد نقـص فیـزیـکی یا تغییـر شکل در جنیـن) بـالا بوده و در اين سه ماهه، درمـانهای دندانپزشكی را مجاز نمی دانند و بايد فقط به درمانهای اورژانس اكتفا كرد.

در سه ماهه سوم كه مرحله رشد جنين است خطر سنكوپ مادر و سقط جنين بالاست و بهتر است در اين دوران هم هيچ درمانی صورت نگيرد مگر درمان های اورژانس و بهتر است درمانهای دندانپزشكی بعد از وضع حمل صورت گيرد.

گاهی هم مشاهده می شود بيمار برای تسكين درد از داروها استفاده می كند كه اين داروها می تواند خطراتی برای مادر و جنين داشته باشد مخصوصاً اگر استفاده از دارو خودسرانه باشد.

 

با توجه به مشكلاتی كه در ارائه خدمات دندانپزشكی در دوران بارداری وجود دارد، مادران حامله بايد يكسری نكات را رعایت نمايند تا كمتر گرفتار مشكلات عديده بعدی شوند.

 

بهتر است خانمها قبل از حاملگی از سلامت دندانها و انساج نگهدارنده دندان اطمينان حاصل نمايند و توجه داشته باشند كه نداشتن درد به معنی داشتن دندانهای سالم نيست و تنها دندانپزشك و بهداشتكار دهان و دندان است كه با معاينه صحيح و دقيق می تواند اين اطمينان را به بيمار بدهد. چه بسا پوسيدگی هايی وجود داشته باشد كه هنوز در مرحله درگیری مينا و عاج باشد و اگر در شرايط مساعد قرار بگيرد، سريعاً پيشرفت نموده و به پالپ (مغز) دندان برسد و سبب دردهای شديد و طاقت فرسا گردد.

بنابراین بهتر است قبل از اينكه خانمی تصميم به بچه دار شدن بگيرد به دندانپزشك يا بهداشتكار دهان و دندان مراجعه نموده و در صورتی كه نياز به درمان داشته باشد، درمان لازم صورت پذيرد تا بعداً مشكلی پيش نيايد.

 

رعايت بهداشت دهان و دندان در زمان حاملگی بايد با دقت بيشتر و با حوصله انجام پذيرد و خانم حامله لازم است به مراكز دندانپزشكی مراجعه نموده و روش صحيح مسواك زدن و نخ كشيدن را ياد بگيرد و بايد توجه داشته باشد كه رعايت بهداشت در اين دوره بسيار ضروری تر از بقيه ايام است.

 

زنان باردار، باید هر شش ماه يك مرتبه به دندانپزشك يا بهداشتكار دهان و دندان مراجعه نموده و مورد معاينه قرارگيرند حتی اگر هيچ مشكلی هم احساس نمی كنند.

 

مادر حامله، از نظر برنامه غذايی بايد توجه داشته باشد كه هيچگاه شيرينی و مواد قندی جانشين غذای اصلی او نگردد زيرا علاوه بر اينكه مصرف اين مواد سبب تسريع سير پـوسيدگی میگردد، با توجه به شروع رشد و تكامل دندانهای شيری در سه ماهه اول جنينی، اختلال در برنامه غذايی می تواند سبب اختلال در تشكيل و تكامل دندانهای جنين گردد كه بايد اين امر كاملاً مورد توجه خانمهای حامله باشد و جدا از مواد غذايی خاص كه در دوران بارداری مصرف میشوند لازم است از رژيم غذايی مشخصی كه شامل پروتـئينها، مواد معدنی و ويتامينهای لازم برای جنين است به شرح زير استفاده نمايد:

     شير و لبنيات

     غذاهای حاوی پروتـئين مثل: مرغ، گوشت، تخم مرغ، ماهی

     سبزيجات مثل: لوبيا سبز و كلم و ... و حبوبات (حاوی ويتامين A و آهن)

     مركبات مثل: پـرتقال و ليمو (حاوی ويتامين C)

ممكن است گفته شود كه رژيم های غذايی معمولی خود حاوی ويتامين A و C هستند ولی با تغييرات رژيم غذايی مادر در اين دوره، بهتر است تا از مواد يادشده فوق نيز استفاده نمود.

 

قبل از زايمان مادر بايد به وسيله دندانپزشك يا بهداشتكار دهان و دندان نحوه رعايت بهداشت دهان و دندان نوزاد را آموزش ببيند چرا که نوزاد از همان بدو تولد نيازمند اين امر است و مادران بايد توجه داشته باشند كه قبل از رويش دندان هم، بايد دهان نوزاد پس از هر نوبت شير دادن مرتب شستشو داده شود و بهتر است با يك گاز مرطوب و تمـيز لثـه نوزاد ماساژ داده شود.

پس از رويـش اولـين دندان وظـيفه مادر سنگين تر میشود و تميز نگهداشتن اين دندان شيری بر عهده مادر است كه بهتر است با يك تكه گاز مرطوب، دندان پس از هر وعده غذا تميز شود. سپس با رويش دندانهای بيشتر، بايد به وسيله مسواك توسط والدين، دندانهای طفل عاری از پـلاك ميكروبی گردد.

نكته ديگر اينكه مادر بايد توجه داشته باشد كه در زمان دنـدان در آوردن، كودك ممكن است بیقراری نمايد و چون لثه خارش دارد، هر چيزی را به دهان بگيرد. لذا بهتر است مادر با انگشت تميز لثه طفل را ماساژ دهد يا از وسايل مخصوص این كار با توصيه دندانپزشك استفاده نمايد و كودك نيز بايد توسط دندانپزشك مرتب در فاصله هر سه ماه يك مرتبه معاينه شود تا راهنمايی- های لازم صورت گيرد.

بيماريهايی چون اسهال و بروز تب هيچ ربطی به دندان در آوردن ندارد و رويش دندانها هيچگاه سبب بيماری نمی گردد بلكه اين بيماريها در اثر استفاده از اشياء كثيف و غير بهداشتی است كه كودك هنـگام خارش لثه،  از آن استفاده می نمايد و لازم است كه مادران به اين نكته توجه كافی داشته باشند.

 

مادران بايد توجه داشته باشند كه برای تسكين دردهای دندانی از داروهای مسكن، خودسرانه استفاده ننمايند و هر داروئی را با تجويز دندانپزشك مصرف نمايند و از مصرف داروهای گروه تـتراسايـكلين جداً خوددداری نمـايند چرا که اين داروها سبب نقـص در تشكـيل ساختمان دندان می گردند.

 

 

 

 

 
 
 

در دوران بارداری امكان بروز بيماريهای لثه نسبت به حالت عادی بيشتر است و اينهم به دليل تغييراتی كه قبلاً بيان گرديد می باشد. تغييرات هورمونی و پلاك ميكروبی ناشی از عدم رعايت بهداشت سبب بيماری لثه يا ژنژيـويـت حاملگی می گردد.

تغييرات هورمونی مـوجب میگردد هرگونه التهاب مختصری كه در حالات ديگر غير قابل تشخيص می باشد كاملاً مشخص گشته و سبب افزايش حجم لثه شود كه در 10 تا 70 درصد موارد حاملگی گزارش گرديده است. برای اين نوع افزايش حجم، وجود التـهاب ضـرورت دارد. لثه حجيم شده و قرمز رنگ، نرم و دارای سطحی صاف و براق می شود و در اثر تحريك تمايل به خونريزی دارد. اين افزايش حجم می تواند به صورت موضعی باشد (فقط لثه چند دندان را درگير کند) و يا به صورت منتشر، تمام دندانها را درگير نمايد.

اين افزايش حجم گاهی می تواند در بين دو دندان به قدری زياد شود كه مزاحم غذا خوردن مادر گــردد كه به آن تومور حاملگی هم می گويـند. آنچه مهم است این که شرط به وجود آمدن اين تغييرات در لثه يك خانم حامله التهاب است و اگر از بروز و یا پیشرفت التهاب پیشگیری شود، می توان از پیدایش این عارضه هم جلوگیری کرد.

با اين توضيحات اهميت رعايت بهداشت دهان و دندان برای يك خانم باردار واضح و مشخص میشود، لذا برای جلوگيری از بروز بيماريهای لثه موارد زير توصيه می گردد:

 

معاينه مادر قبل از بارداری توسط بهداشتكار دهان و دندان يا دندانپزشك و بررسی وضعيت سلامت لثه، جرم دندان و پلاک میکروبی

آموزش بهداشت دهان و دندان و كنترل روش مسـواك نمودن مادر توسط دندانپزشك

رعايت دقيق بهداشت دهان و دندان، مسواك كردن مرتب پس از هر وعده غذايی و استفاده از نخ دندان برای بر طرف کردن پلاك ميكروبی و خرده های غذايی سطوح بين دندانی و ماساژ لثه به طور مرتب بعد از مسواك كردن

استفاده از قرصهای افشاءكننده پلاك ميكروبی بعد از مسواك زدن جهت اطمينان از برطرف شدن كامل پلاك ميكروبی

مراجعه مرتب به دندانپزشك در طی دوران بارداری و پس از آن

 

 

امـكان دارد كه در ماه های اول حاملگی به علت داشتن حالت تهـوع، مسواك كردن قدری مشكل باشد ولی در هر صورت هيچگاه نبايد مسواك نمودن دندانها ترك گردد بلـكه همانطـور كه قبلاً تذكر داده شد اين دوره، رعـايت بهداشت منظمتری را می طلبد. از طرفی اين امكان هست كه به علت التهاب لثه و شروع ژنژیـويـت، در اثـر مسواك زدن، لثـه شروع به خونـريزی نمايد. در اين صورت هم نبايد مسواك كنار گذاشته شود بلكه بايد برای معاينه به دندانپزشك مراجعه نمود و بهتر است مسواك را دندانپزشك، با توجه به وضعيت لثه ها انتخاب نمايد.

 

اميد است مادران با رعايت نکته بهداشتی ماه، زمينه سلامت خود و فرزندانشان را فراهم آورند.

 

 

منبع: واحد بهداشت دهان و دندان مرکز بهداشت استان خراسان

 

 

 

 

   

Farsi Font Problem | Dental Links | Terms of Use | Contact Us | © 2009-13 Majid Noorian, D.D.S.